Otoklav basınçlı buhar kullanılarak ısıya dayanıklı materyallerin sterilizasyonunu sağlayan çift çeperli kazanlardır. Yüksek ısı ve basınca dayanıklı metalden yapılmıştır. Üzerinde basınç ve sıcaklık göstergeleri ve güvenlik vanaları vardır.
Otoklav elde edilen buharın kontrollü basınç altında kullanımını sağlar. Bu cihaz, doymuş su buharının elde edilmesini, uygun bir sıcaklığa çıkarılmasını ve belli bir süre devamını sağlayan donanıma sahiptir.
Otoklavlar farklı şekillerde olabilir. En basit otoklavlar ev tipi düdüklü tencere benzeri olup bunlara sıcaklık ve basınç göstergeleri eklenmiştir. Basit otoklavlarda otoklav içine belirlenmiş miktarda su eklenmekte ve bu su ısıtılarak buhar ve basınç oluşturulmaktadır.
Otoklavda Sterilizasyon İşlemi
• Steril edilecek malzemeler sterilizasyona hazırlanır (Temizlik, paketleme vb.).
• Sterilizasyon hazırlığı yapılan malzemeler tel sepetlere yerleştirilir.
• Otoklav açılır.
• Otoklavın su seviye göstergesine bakılarak eksikse damıtık suyla tamamlanır.
• Malzeme yerleştirilen tel sepetler otoklava yerleştirilir (Buhar giriş çıkışını ve sirkülasyonunu engellemeyecek şekilde).
• Otoklavın kapağı kapatılarak vidaları sıkıştırılır.
• Otoklavın sıcaklık ve süre ayarı yapılır.
• Otoklav özelliği gereği havasını otomatik olarak boşaltmıyorsa hava çıkış vanası sonuna kadar açılır. Buhar çıkışı başladığı zaman veya sıcaklık göstergesi 90 °C ’yi gösterdiğinde vana kapatılır.
• Çift cidarlı otoklavlarda otomatik olarak buhar vermiyorsa buhar besleme tuşuna basılır
• Basınç ve sıcaklık göstergeleri kontrol edilir.
• Otoklav vakumlu sisteme sahip değilse buhar çıkış vanası açılır.
• Süre sonunda otoklavda basınç kalmayıncaya (basınç değeri sıfır oluncaya) kadar beklenir.
• Otoklavın kapağı açılıp sterilize edilmiş materyal kontrol edilerek dışarı alınır.
• Otoklavın içi temizlenir.
FİLTRASYON/SÜZME VE IŞINLARLA STERİLİZASYON
Filtrasyon sıvı ve gazlardan (havadan) partikül ve mikroorganizmaları uzaklaştırmak için çok yaygın kullanılan fiziksel bir yöntemdir.
– Mikrobiyolojide filtrelerin kullanım alanları;
- çözeltilerin ve havanın sterilizasyonu
- farklı büyüklükteki mikroorganizmaların birbirinden ayrılması
- toksin, antijen ve enzimlerin hücrelerden arındırılması
- çözeltilerin saflaştırılması
Filtrasyonla sterilizasyon; sıvı veya gaz ortamında bulunan mikroorganizmaları süzmek suretiyle süzüntüye geçmelerini önleyerek bu suretle sıvıların veya gazların sterilizasyonudur. Filtrasyon ile sterilizasyon ısı ve kimyasal etmenlerle bozulan (besiyeri/besiyer maddeleri, ilaçlar, serum, vitaminler, mikrobiyolojik analiz maddeleri vb.) maddelerin sterilizasyonunda kullanılır. Bu amaç için kullanılan aletlere süzgeç (filtre) adı verilir. Çeşitli tipte süzgeçler vardır.