Vakum, sterilizasyon işleminin başarısına önemli katkı sağlar. Vakum işlemi sayesinde buharın hava boşluklu veya paketli malzemelere daha iyi nüfus etmesi sağlanır. Ayrıca sterilizasyon sonrası malzemelerin kuru çıkarılması sağlanır. Otoklavda vakum iki aşamada gerçekleştirilir.
Ön vakum (Prevacuum) Bu vakum esnasında içeriye bir miktar buhar gönderilir, buhar boşaltılır ve vakum pompası aracılığıyla vakum yapılır. Bu işlemin yapılması ve birden fazla tekrarlanması ön sterilizasyon sağlamak ve buharın malzemelere nüfus etmesi açısından oldukça önemlidir.
Son vakum (Postvacuum) Sterilizasyon işlemi tamamlandıktan sonra buhar boşaltma işlemi gerçekleşir. Vakum pompası çalışmaya başlar. Malzemeler üzerinde oluşacak nem vakum ile dışarı atılır. Biyolojik filtre (0,22 µm) açılarak kazana hava alır. Bu işlem dizini otoklav cihazının özelliğine göre tekrarlı sayıda yapılabilir.
Sterilizasyonun Uygunluğunu Test Eden İndikatör ve Çeşitleri
Otoklav cihazları ile sterilizasyon işlemi gerçekleştirilirken cihazın doğru çalışıp çalışmadığı ya da malzemenin gerçekten steril olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. Tutarlı ve güvenilir sterilizasyon için bu kontroller düzenli olarak yapılmalıdır.
Sterilizasyon kontrolünü genel olarak üçe ayırmak mümkündür. Bunlar cihaz kontrol, maruziyet kontrol ve steril ürün kontrolüdür.
Cihaz kontrol ürünleri elektronik test ve bowie & dick testidir. Elektronik testte otoklav içerisine yerleştirilen elektronik cihaz sisteminde bulunan sensör ünitesi yardımıyla ısı, basınç, zaman, hava kalıntısı verileri toplanarak data aktarıcılar yardımıyla PC ortamına aktarılır. Burada analiz edilmesi sağlanır.
Resim 1.1: Otoklav cihazı elektronik test sistemi
Bowie & dick testi, günlük kullanılan, buhar penetrasyonun ( içine sızmak) sağlanıp sağlanmadığını gösteren bir testtir. İndikatör kartonu başarılı bir sterilizasyonda en iyi şekilde renk değiştirerek açık renkten koyu renge dönüşecektir.
Maruziyet kontrol, tıbbi aletlerin, bohça ve paketlerin sterilizasyon işlemine maruz kalıp kalmadığını bohçaların açılmasına veya yük kontrol kayıtlarına bakılmasına gerek kalmadan anlaşılmasına yarar. Bunun için steril edilecek her ürünün üzerine maruziyet kontrol indikatörleri kullanılır.
Ürün kontrol testi, sterilizasyonun her bir çevriminde kazan içine yerleştirilir ve iyolojik ölümü ve sterilizasyon işleminin başarısını test ederek sterilize edilmesi amaçlanan ekipmanın kullanılıp kullanılamayacağını belirler.